O minionych i trwających rewolucjach, definiujących nasze spolaryzowane i chwiejne czasy

Populistyczna złość, ideologiczne konflikty, ekonomiczne i technologiczne wstrząsy, wojny i międzynarodowy system obciążony katastrofalnym ryzykiem – pierwsze dekady XXI wieku mogą okazać się najbardziej rewolucyjnym okresem w nowożytnej historii ludzkości. Nie jest to jednak nic niezwykłego. Ludzie przetrwali już kilka wielkich przemian i mimo przeciwności osiągnęli sukces.

Czym są rewolucje i jak mogą nam pomóc w zrozumieniu naszego podzielonego świata?

Fareed Zakaria bada okresy i ruchy, które odważyły się zakwestionować normy i ukształtowały współczesny świat. Szczególnie warto przyjrzeć się trzem z nich. Pierwszy okres to XVII wiek w Niderlandach, kiedy to seria fascynujących transformacji przemieniła mały kraj w najbogatsze państwo na świecie – i stworzyła politykę w jej współczesnym rozumieniu. Następny to rewolucja francuska, która okazała się wybuchowym czasem pożerającym własne ideologiczne dzieci i której skutki odczuwamy do dziś. I wreszcie rewolucja przemysłowa, która pozwoliła Wielkiej Brytanii i Stanom Zjednoczonym osiągnąć w krótkim czasie globalną dominację, tworząc przy tym współczesny świat.

Obok tych zmieniających normy historycznych wydarzeń Zakaria umieszcza cztery współczesne rewolucje: globalizacyjną, technologiczną, tożsamościową i geopolityczną. Dwie pierwsze, poza korzyściami, przyniosły poważne zaburzenia i wszechogarniający lęk, a zarazem stworzyły podstawy naszej tożsamości. I to właśnie tożsamość stała się polem, na którym toczy się spolaryzowana walka polityczna w XXI wieku. Wszystko to odbywa się przy akompaniamencie rewolucji geopolitycznej, porównywalnej do tej, która wyniosła Stany Zjednoczone do statusu potęgi pod koniec XIX wieku. Ale w obecnym świecie USA nie są już dominującym mocarstwem.

Ponieważ jesteśmy uwikłani w cztery współczesne rewolucje, łatwo widzieć naszą przyszłość w ciemnych barwach. Zakaria pokazuje jednak, że pesymizm jest przedwczesny. Jeśli zachowamy się mądrze, liberalny porządek da się ożywić, a populizm trafi na śmietnik historii.

Zakaria łączy szeroki intelektualny horyzont, głęboki wgląd w procesy historyczne oraz rzadką umiejętność przewidywania konsekwencji zdarzeń, co pozwala mu rzucić nowe światło na naszą skomplikowaną teraźniejszość. Jego śmiałe, przekonujące argumenty czynią z tej książki niezbędną lekturę w czasach kolejnej rewolucji.

Fareed Zakaria prowadzi flagowy program CNN o tematyce międzynarodowej – „Fareed Zakaria GPS”, pisze też cotygodniowe felietony dla „Washington Post”. Jest autorem czterech bestsellerów „New York Timesa”, w tym Przyszłość wolności. Nieliberalna demokracja w Stanach Zjednoczonych i na świecie, Koniec hegemonii Ameryki 2.0 i Ten Lessons for a Post-Pandemic World. Mieszka w Nowym Jorku.