Wojna nigdy nie była statyczna. Zmieniał się człowiek, państwo i technologia, a wraz z nimi – przestrzeń, w której toczy się rywalizacja. Dziś najważniejsza z tych zmian zachodzi nie w kosmosie ani na wysokościach, gdzie królują myśliwce piątej generacji, lecz bliżej ziemi – w strefie, którą Maximilian Bremer i Kelly Grieco nazwali Air Littoral. To właśnie tam, między lądem a klasycznym „blue sky”, rozgrywa się nowa batalia o przewagę: dynamiczna, asymetryczna, oparta na szybkości adaptacji, a nie na wielkości budżetu. I to tam, w cieniu wielkich koncepcji i przestarzałych wyobrażeń o wojnie, znajduje się luka, której polska debata strategiczna wciąż nie dostrzega.
Listopadowe wybory stanowe w USA pokazały, że krajowe nastroje coraz silniej determinują lokalne wyniki. Demokratyczna „niebieska fala” w Wirginii, New Jersey czy Georgii nie wynika z rosnącej popularności partii, lecz z chaosu w strukturach republikanów i frustracji wyborców wobec braku poprawy gospodarczej. Federalizacja polityki amerykańskiej sprawia, że skutki prezydentury Donalda Trumpa, najdłuższy w historii „shutdown” rządu i spadek poparcia wśród klasy robotniczej stają się kluczowymi sygnałami przed przyszłorocznymi wyborami śródokresowymi.
Taktyczny rozejm, tak w skrócie można określić wynik rozmów między prezydentem Stanów Zjednoczonych Donaldem Trumpem i przywódcą Chin Xi-Jinpingiem. Kolejne miesiące przyniosą nam zapewne następne spotkania obu przywódców, jak również, co bardzo prawdopodobne, powtarzający się wzrost dwustronnych napięć handlowych i geopolitycznych.
Spór o politykę celną Donalda Trumpa przerodził się w test odporności amerykańskiej gospodarki i spójności instytucjonalnej państwa. Rosnące ceny, napięcia między władzami federalnymi a stanowymi oraz niepewność wśród przedsiębiorców ujawniają ograniczenia zdolności Waszyngtonu do kontrolowania skutków własnej ofensywy handlowej.
Zaostrzenie przez Pekin kontroli eksportu magnesów trwałych, metali ziem rzadkich i powiązanych z nimi technologii wydobycia, obróbki i rafinacji, stanowi pewną cezurę w historii dotychczasowej rywalizacji między Stanami Zjednoczonymi i Chinami. Pierwszy raz Pekin zdecydował się na zastosowanie odwetu o takiej skali i możliwych konsekwencjach dla niemal całego amerykańskiego przemysłu. Czy oba mocarstwa właśnie osiągnęły stan wzajemnie gwarantowanego zniszczenia gospodarczego? Jeśli tak, to czy wpłynie to na stabilizację relacji między Waszyngtonem i Pekinem, czy może wręcz odwrotnie?
Podczas prezydentury Donalda Trumpa w Białym Domu powstała specyficzna koncepcja pokoju – chłodna, transakcyjna i oparta na kalkulacji siły. Jej architekci – Jared Kushner, David Friedman i Jason Greenblatt – dążyli do zbudowania nowej architektury bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie, w której kompromis miał wynikać nie z idealizmu, lecz z politycznej i ekonomicznej presji. Plan „Pokoju dla Dobrobytu” z 2020 roku, choć upadł w kilka dni, stał się punktem odniesienia dla późniejszych prób rozwiązywania konfliktów – również tych poza regionem. Dzisiejsza polityka USA wobec Ukrainy i Rosji nosi ślady tamtej filozofii: dążenie do rozmów bez eskalacji, równowaga między odstraszaniem a mediacją, a przede wszystkim przekonanie, że trwały pokój można osiągnąć tylko wtedy, gdy każda ze stron ma coś do stracenia.
Wchodzimy w epokę elektro-cyfrową, w której napędzają nas nie już ropa czy gaz, lecz lit, kobalt i metale ziem rzadkich. To one stały się nową ropą XXI wieku – niezbędne do produkcji smartfonów, akumulatorów, turbin wiatrowych i samochodów elektrycznych. Ale cena „czystej energii” okazuje się przerażająco brudna: toksyczne kopalnie w Kongo, skażone rzeki w Chinach, biedaszyby w Nigerii. Vince Beiser w książce Wyścig o najważniejsze metale świata obnaża iluzję zielonej rewolucji – pokazując, że każde kliknięcie w ekran i każdy kilometr elektrykiem kosztują planetę więcej, niż chcemy przyznać. Jak pisze Bogdan Góralczyk, ta nowa rewolucja energetyczna to nie tylko technologia, lecz także brutalna lekcja o granicach naszej konsumpcji i o tym, kto naprawdę płaci za nasz „czysty” postęp.
Globalizacja, wydłużanie łańcuchów dostaw oraz wypychanie problematycznej na kolektywnym Zachodzie produkcji w głąb chińskiego interioru doprowadziły do sytuacji, w której ponad 70 procent światowej produkcji REE (ang. rare-earth elements; pierwiastki ziem rzadkich – red.) o kluczowym znaczeniu dla elektroniki, obronności i technologii wysokich pochodzi z Chin. Jak mają się nowe regulacje, publikowane od wtorku 7 października, do globalnego handlu i rozwoju technologicznego?
Sojusznicy i partnerzy Stanów Zjednoczonych z niepokojem oczekują publikacji przez Biały Dom kolejnych dokumentów strategicznych, które określą priorytety mocarstwa w obszarze bezpieczeństwa i polityki zagranicznej. Pierwsze sygnały i przecieki z Pentagonu wskazują, że redefinicji może zostać poddane nie tylko zaangażowanie wojskowe na Starym Kontynencie, ale także w regionie Indo-Pacyfiku.
Utrzymanie pokoju na Ukrainie może zależeć nie tylko od dyplomacji Waszyngtonu i determinacji europejskich sojuszników, lecz także od jednej bazy lotniczej nad Morzem Czarnym. „Ramstein Wschodu” – rumuńska Mihail Kogălniceanu – staje się kluczowym elementem planowanej misji pokojowej, w której Europa potrzebuje amerykańskiego wsparcia lotniczego, logistycznego i politycznego. To właśnie tam może rozstrzygnąć się, czy wspólna operacja USA i Europy zapewni trwały rozejm między Kijowem a Moskwą.
