Nowe stawki celne Donalda Trumpa wywołały globalne poruszenie. W rozmowie z Eugeniuszem Romerem Marek Budzisz tłumaczy, dlaczego polityka celna USA to nie tylko ekonomia — to element szerszej, geopolitycznej przebudowy świata.
Polityka Stanów Zjednoczonych pod przywództwem Donalda Trumpa budzi wiele kontrowersji. Spotyka się z niezrozumieniem mimo jasno deklarowanych celów. Im lepiej pojmiemy jej naturę, tym szybciej zaadaptujemy się do zachodzących zmian. Jednowymiarowe opieranie się na amerykańskich gwarancjach w polskiej polityce bezpieczeństwa stało się szalenie ryzykowną strategią.
Na naszych oczach trwa właśnie pogrzeb światowego systemu “wolnego handlu”. Jego erozja trwa już co najmniej od pierwszej kadencji Donalda Trumpa, ale ogłoszone właśnie przez 47 prezydenta Stanów Zjednoczonych cła stanowią kamień milowy w procesie odchodzenia Ameryki od roli stabilizatora systemu międzynarodowego.
Włoska pani premier nie przestaje budzić kontrowersji swoją postawą wobec zjednoczonej Europy. Jej wystąpienie sprzed tygodnia w niższej izbie parlamentu, gdy mocno skrytykowała włoski symbol jedności europejskiej, tzw. manifest z Ventotene, ponownie podgrzał atmosferę debaty politycznej na temat wizji Europy i roli Włoch.
Stany Zjednoczone mają w handlu towarowym z Unią Europejską deficyt, który w 2023 roku wyniósł 157 miliardów euro. Mniej mówi się o tym, że w przypadku usług, to wspólnota europejska kupuje ich więcej od partnera po drugiej stronie Atlantyku. USA w 2023 roku odnotowały w tym sektorze nadwyżkę w wysokości 109 miliardów euro. To właśnie w ten czuły punkt może uderzyć Komisja Europejska w odpowiedzi na wprowadzenie przez Donalda Trumpa 25-procentowych ceł na samochody.
Jesteśmy świadkami gruntownej przebudowy ładu międzynarodowego. Ponieważ od końca zimnej wojny (a w świecie zachodnim od 1945 roku) był on utrzymywany głównie przez Stany Zjednoczone, to ich postawa wobec spraw globalnych będzie określać nowy porządek geopolityczny. Dziś gołym okiem widać, że Amerykanie zmieniają skalę i sposób swojego zaangażowania w świecie. Era interwencji w trzeciorzędnych zakątkach świata, takich jak Afganistan, odchodzi w zapomnienie.
Druga kadencja Donalda Trumpa może oznaczać wzmocnienie zaangażowania Stanów Zjednoczonych w regionie Indo-Pacyfiku. Taką tezę potwierdzałyby ostatni doroczny raport amerykańskiej społeczności wywiadowczej, memorandum szefa Pentagonu, którego zarys wyciekł do mediów oraz przebieg wizyty sekretarza obrony Petera Hegsetha w Azji.
Krążące od kilku miesięcy w przestrzeni publicznej pomysły doradców i współpracowników prezydenta Trumpa na temat planu dewaluacji dolara, którego jednym z głównych celów byłoby wzmocnienie amerykańskiego eksportu i reindustrializacja, mogą zwiastować nadejście największej zmiany w globalnym ładzie finansowym od czasów odejścia Stanów Zjednoczonych w czasach prezydentury Nixona od parytetowego systemu złoto-dolarowego, będącego filarem układu z Bretton Woods.
W grudniu 2024 roku Donald Trump, jeszcze jako prezydent elekt, wyraził chęć ponownego przejęcia kontroli nad Kanałem Panamskim przez Stany Zjednoczone. Argumentem Trumpa były wysokie opłaty dla przepływu amerykańskich statków oraz przejmowanie kanału przez chińskie wpływy. W styczniu 47. prezydent USA powtórzył te zamiary, w swoim prowokacyjnym stylu nie wykluczając nawet użycia siły. Mając na uwadze te zapowiedzi (i zapewne idące za tym w przyszłości konkretne działania), warto pochylić się nad właściwościami i znaczeniem Kanału Panamskiego jako jednego z istotnych węzłów komunikacyjnych świata.
W miarę jak druga administracja Trumpa nabiera kształtu, nad stosunkami transatlantyckimi pojawia się fundamentalne pytanie: kto kogo bardziej potrzebuje w tym partnerstwie? Czy to Europa musi szukać amerykańskiej ochrony i zaangażowania, czy też Stany Zjednoczone, w obliczu coraz bardziej asertywnych Chin, potrzebują europejskiej współpracy gospodarczej i technologicznej, aby utrzymać swój globalny prymat?
